Labview Örnekleri-2

Örnek 1: 

Örnek 2: Formula Nod

Örnek 3: For loop asaldır veya değildir...

Örnek 4: While loop

Örnek 5: Farklı örnek tipleri

Örnek 6: Shift register-1

Örnek 7: Shift register-2

Örnek 8: Formula Nod

Örnek 9: Kare Kök ve Kökler

Örnek 10: 

Örnek 11: Led kontrolü

Örnek 12: ax^2+bx+c parabol köklerini bulma

Örnek 13: Select ile C ve F sıcaklık değerleri

Örnek 14: Toplam-Çıkarma-çarpma-Bölme işlemleri

Örnek 15: Formula Nod ile elektrik devresi parametre hesaplanması

Araçlarda Bulunan Sensörler

Kütle Hava Akış Sensörü(MAF)

Hava akış ölçer emme havası hacmini tespit eder ve esas enjeksiyon hacmine karar veren ECU’ ya bir sinyal gönderir. Hava-akış ölçer ölçme klapesi, geri getirme yayı ve potansiyometreden meydana gelir.

Ayrıca, hava-akış ölçerde rölanti karışım ayar vidası, emme havası sıcaklığını tespit eden bir emme havası sıcaklık sensörü, bir yakıt pompası anahtarı, bir sönümleme odası, bir dengeleme levhası ve bir tam-yük tahditi vardır.

Manifold Basınç Sensörü(MAP)

MAP sensörü sinyaliyle yapılan işlevler;
1-Püskürtülen yakıt miktarı(Enjektör açık kalma süresi)
2-Ateşleme sinyali(Ateşleme avansı)
3-Rölanti devri düzenlemesi(IAC valf‘i)
Konumu: Emme manifoldu üzerindedir.
NOT: MAP sensörü iki sensör görevi’ de görür(Örneğin emilen havanın hem basıncını hem de sıcaklığını ölçmektedir.)

Emilen Hava Sıcaklık Sensörü(IAT)

IAT sensörü sinyaliyle yapılan işlevler;
1-Püskürtülen yakıt miktarı(Enjektör açık
kalma süresi)
2-Ateşleme sinyali(Ateşleme avansı)
3-Rölanti devri düzenlemesi(IAC valf’i)
Konumu: Hava filtre kutusu üzerinde ya da emiş borusunun üzerindedir.

Gaz Kelebeği Konum Sensörü(TPS)

İçten yanmalı motorlarda gaz kelebeği pozisyonu bir kelebek açı sensörü tarafından ölçülür. Bu sensörler gaz kelebeği açısını, gaz kelebeği gövdesine bağlı açı sensöründen ve bir potansiyometreden tespit eder. Motora gaz verilmesi ile gaz kelebeğinin dönmesi, potansiyometrenin rezistansında bir değişime sebep olur. Bu rezistans değişimine bağlı olarak gaz kelebeği pozisyon sensörü farklı (0V – 5V) çıkış voltajı üretir. Kelebeğin pozisyonu bu çıkış voltaj değeri tarafından belirlenir. Voltaj değişimi elektronik kontrol ünitesi tarafından okunur. Gaz kelebeği pozisyon sensörünün basit kalibrasyonu kelebek milinde dönme olmadan ve kelebek milinin tam dönmesi neticesinde okunan minimum ve maksimum voltaj değeri arasındaki farkın maksimum kelebek dönme açısına orantılanması ile yapılabilir.

Kaynak: Habib Gürbüz, İsmail Hakkı Akçay ve Ali Öz’ün “İçten Yanmalı Motorlarda Çalışma Nokta Kontrol Metodu ile Yanma Kontrolü” [Taşıt Teknolojileri Elektronik Dergisi (TATED) Cilt: 1, No: 2, 2009 (31-49)] konulu makalesinden derlenmiştir.

IŞIĞA DUYARLI ELEMANLAR

Işık etkisi ile üzerinden geçen akımı değiştiren elemanlara ışığa duyarlı elemanlar veya optik elemanlar denir. Işığa duyarlı elemanlar, ışık miktarındaki değişmeleri elektriksel işaretlere çevirirler. Bu elemanlar genelde küçük akımlı elemanlardır ve alıcıların akımını taşımazlar. 

Foto Dirençler-(LDR)

Foto dirençler, üzerlerine düşen ışık şiddetiyle ters orantılı olarak dirençleri değişen elemanlardır. Foto direncin üzerine düşen ışık arttıkça direnç değeri lineer olmayan bir şekilde azalır. LDR’nin aydınlıkta direnci minimum, karanlıkta ise maksimumdur. Hem AC devrede hemde DC devrede aynı özelliği gösterirler. Bu elemanların yapısında “kadmiyum sülfat” (CdSO4) yarı iletken madde olarak kullanılmaktadır. Kadmiyum sülfat, yalıtkan bir taban üzerine yerleştirilmiş olup, içerisinde iki taraftan daldırılmış birbirlerine değmeyen iletken teller bulunmaktadır.

Bu iki iletken telden dışarıya uç çıkarılarak LDR’nin bağlantı terminalleri oluşturulmuştur. LDR’nin üst yüzeyi ışık etkisini algılayabilmesi için şeffaf bir malzemeyle kaplanmıştır. Bu elemanların ışığa duyarlılığı ışık gören yüzeylerin büyüklüğüne ve üzerindeki lensin tipine bağlı olarak değişir. Lens mercek tipi olduğu taktir de duyarlılığı artar.  LDR’ ler yapısal hassasiyetlerinden dolayı aşırı ısıda çalışamazlar. Aşırı ısı altında (max. 60ºC) bozulurlar.

LDR Sağlamlık Kontrolü

LDR’nin sağlamlık kontrölü ve ölçümü yapılırken ölçü aleti Ω kademesine alınır. LDR’nin uçları ölçü aletinin uçlarına bağlanır. Aydınlıkta ölçü aletinin gösterdiği direnç değeri küçük olur. LDR’nin üzeri kapatılınca ölçü aletinin gösterdiği değer artıyorsa LDR sağlamdır. LDR karanlıkta küçük ya da ışıkta sonsuz direnç değeri gösteriyorsa bozuktur.

Foto Diyotlar

Foto diyotlar ters polarlama altında kullanılırlar. Doğru polarlama da normal diyotlar gibi iletken, ters polarlama da ise n ve p maddelerinin birleşim yüzeyine ışık düşene kadar yalıtkandır. Birleşim yüzeyine ışık düştüğünde ise birleşim yüzeyindeki elektron ve oyuklar açığa çıkar ve bu şekilde foto diyot üzerinden akım geçmeye başlar. Bu akımın boyutu yaklaşık 20 mikroamper civarındadır. Foto diyot televizyon veya müzik setlerinin kumanda alıcılarında kullanılır. 

Işık şiddeti arttığında ters yön akımıda artacağı için, foto diyot kullanımında aşırı yüklenmeyi önlemek için bir direnç kullanılır.

Foto diyotlar 3 kısımda incelenir;

    1-)Germanyum foto diyot

    2-)Simetrik foto diyot

    3-)schockley(4D) foto diyot

Foto diyotun sağlamlık kontrolü üzeri kapatılarak yapılır. Diyot ters polarmalanıp yüksek direnç gösterdiği anda üstü açılırsa direnç değerinin azalması gerekir. Aksi halde foto diyot arızalıdır.

Sağlamlık Kontrolü

Foto diyotun sağlamlık kontrolü üzeri kapatılarak yapılır. Diyot ters polarmalanıp yüksek direnç gösterdiği anda üstü açılırsa direnç değerinin azalması gerekir. Aksi halde foto diyot arızalıdır.

FotoTransistörler

Beyz ucuna ışık düştüğü zaman kollektör ve emiter arasından akım geçişini sağlayan transistörlere foto transistör denir. Foto transistörleri foto diyotlardan üstün kılan fark, üzerlerine düşen ışıkla üretilen akımı yükseltebilmeleridir. Foto diyotların üzerinden geçebilen akım mikroamper düzeyindeyken, foto transistörlerin üzerinden geçebilen akım miliamper düzeyindedir. Foto transistörlerin bu avantajları başka bir devreyi çalıştırmakta kolaylık sağlar.

Diğer transistörler gibi üç yarı iletken maddenin bileşiminden oluşan fototransistörlerin kollektör ve beyz bacakları arasında bir foto diyot bulunur. Işık enerjisinin bu foto diyot üzerine gelebilmesi için beyz ucunun bulunduğu kısma mercek şeklinde cam yerleştirilmiştir. Böylece ışığın odaklanarak içeri girmesi sağlanır.

Foto transistörler TV, klima ve müzik seti gibi cihazların uzaktan kumanda devrelerinde, gün ışığına duyarlı olarak çalışan alarm sistemlerinin ve aygıtların çalışmasında kullanılır.   
        

  

Sağlamlık Kontrolü
Foto transistörün kontrolü yapılırken Ölçü aleti direnç konumuna alınır. Foto transistörün ışık alan kısmı kapatılır. Bu anda ölçü aletinde sonsuz direnç gözükür. Foto transistörün üzeri açıldığında yani ışık aldığında ölçü aletinde küçük bir değer okunur. Bunların dışındaki durumlarda foto transistör arızalıdır.

Foto Piller

Üzerine düşen ışığın şiddeti ve rengi ile orantılı gerilim üreten elemanlara foto pil denir. Foto piller, ışığı doğrudan doğruya elektriğe çeviren yüzey montajlı yarı iletken cihazlardır. Temel olarak PN bileşiminden oluşmuştur. P yarı iletken tabakası ışık geçirecek kadar ince yapılıdır. Birleşim yerine ışık düştüğünde, buradaki atomlara enerji vererek yeni elektronların oluşmasına neden olur. Bu yükler N ve P tipi bölgelerde bir potansiyel fark oluştururlar.

Foto pillere yük bağlandığı zaman devreden ışık şiddeti ile orantılı bir akım geçer. Foto piller kendinden uyartımlı bir transduserdir. Foto piller fotoğraf makinelerinde, ışıklı kontrol devrelerinde, aydınlatma, soğutma ve ısıtma sistemlerinde, akümülatörlerin şarjında vb. yerlerde kullanılır.

Foto Tristörler

Foto tristörler pozitif ve negatif sinyal (pals) veya ışık ile ateşlenebilir. Küçük güçleri tek başına kontrol edebilir. Büyük güçlerde ise yardımcı eleman vazifesi yapar. Anot(+), katot(-) polarmalı ve tristör ışık penceresine ışık gönderildiğinde tristör iletken olur. Maksimum akımları 3 A, güçleri ise 0,1 wattır.

Foto Triyaklar

Triyakın yapısında olduğu gibi A1, A2 ve gayt uçlarına sahiptir. Çalışma prensibi foto tristör gibidir. Gayt ucuna ışık geldiğinde A1-A2 arası iletime geçer, ışık kesildiğinde ise yalıtkan olur.

Ölçü Transformatörleri

Alternatif akımda yüksek gerilim ve büyük akımların ölçü aletleri ile ölçülebilmesi çok zor ve tehlikelidir. Çünkü ölçü aletinin yüksek gerilimden yalıtılması ve alet bobinlerinin yüksek akımlara dayanacak kesitlerde yapılması belirli değerlerden sonra mümkün olamaz. Bu nedenle yüksek gerilim ve büyük akımların ölçülmesi için ölçü transformatörleri kullanılır. Ölçü transformatörleri yardımı ile yüksek gerilimler ve büyük akımlar, transformatörün ikinci devresinde, ölçül aletlerinin ölçebileceği değerlere indirilir. Ölçü transformatörleri, ölçmelerin güvenlik içinde kolay ve doğru bir şekilde yapılmasını sağladığı gibi, çalışanları da yüksek gerilimlerden korur.

TANIMI:

Ölçü transformatörleri büyük akım veya yüksek gerilimi belli bir oran dahilinde düşüren; ölçü aletlerini ve röleleri besleyen cihazlardır.

AMACI :

Ölçü transformatörlerinin kullanma amaçları şunlardır :

a.Ölçü aletlerinin ölçme hudutlarının büyütülmesi sağlanır. 
b. Ölçü aletleri ve koruma rölelerini primer gerilimden izole ederek güvenli çalışmaya imkan sağlarlar. 
c. Ölçü transformatörleri ile değişik primer değerlere karşılık, standart sekonder değerler elde edilir. 
d. Koruma rölelerinin, ölçü aletlerinin ve sayaçların akım ve gerilim devrelerinde çeşitli bağlantıların yapılması sağlanır.

e. Ölçü aletlerinin ve koruma rölelerinin küçük boyutlu vehassas olarak imal edilmesini sağlar.

Akım ölçü transformatörleri

Primer akımını belirli bir oranda düşüren ve primer akımı ile sekonder akımı arasındaki faz farkı yaklaşık sıfır derece olan bir ölçü transformatörüdür.
Akım ölçü transformatörünü oluşturan bölümler şunlardır:
Primer sargı: Devreye seri olarak bağlanır. Az sipirli ve kalın kesitli olarak sarılır.
Sekonder sargı: Sipir sayısı çok ve ince kesitli tellerden sarılır. Ölçü aletleri sekonder sargıya seri olarak bağlanır.
Manyetik Nüve: 0,3-0,5 mm kalınlığında silisli saçların preslenerek paketlenmesi ile meydana getirilir.
İzolasyon malzemesi: Kuru tiplerde sentetik reçine ile izole edilir. Yağla izole edilen tipleri de vardır. Yağlı tiplerde birde izolatör bulunur. Akım trafolarından geçen akım Ǿ manyetik akısını meydana getirir. Ǿ akısı saç nüve üzerinden devresini tamamlar. Sekonder sargı bu değişken Ǿ akısının etkisin de kaldığı için uçlarında bir gerilim indüklenir. İndüklenen bu gerilim sekonder devreden bir akım geçmesine sebep olur.

Akım Trafosu Çalışma Prensibi

Akım trafolarının sekonder sargısının bir ucu gövde üzerinden topraklanır. Primer sargı ile sekonder sargı arasında meydana gelebilecek bir kısa devrede primer devre gerilimi topraklanan sekonder sargısı ucundan devresini tamamlar. Eğer sekonder sargısı topraklanmamış olsaydı kısa devre arızası ile primerin yüksek gerilimi sekondere bağlı olan koruma ve ölçü cihazlarının zarar görmesine sebep olurdu.

Akım ölçü trafolarının sekonder sargısının uçları primerden akım geçerken herhangi bir sebeple açık bırakılmamalıdır. Eğer açık kalırsa sekonder sargıda oluşacak olan primer sargının manyetik akısının azaltıcı yöndeki manyetik akı ortadan kalkar. Dolayısıyla primer sargıdan geçen akıma bağlı olarak primerin manyetik akı artar. Sekonder sargının uçlarında aşırı gerilim oluşur. Bu sebeple açık kalabilecek akım trafolarının sekonder uçları kısa devre edilir.

Sekonder sargının uçlarının açık kalması durumunda aşağıdaki hususlar meydana gelebilir:

•Akım ölçü trafosunun nüvesi ve sargıları ısınır.

•Sekonder sargının uçlarında fazla bir gerilim indüklenir, ölçü cihazları ve personel zarar görür.

Transformatör hasara uğrar.

Gerilim Ölçü Transformatörleri

Yüksek gerilimi istenen oranda düşüren ve primerle sekonder gerilimleri arasındaki faz farkı yaklaşık olarak sıfır derece olan bir trafodur. Genel olarak 600 volttan daha büyük gerilimlerin doğrudan doğruya ölçü aletleri ile ölçülmesi tehlikeli olur. Çünkü aletlerin yüksek gerilimden yalıtılması çok zordur. Bu nedenle yüksek gerilimlerin ölçülmesinde gerilim transformatörleri kullanılır.

Gerilim transformatörlerinin yapılışı, normal iki sargılı gerilim düşürücü transformatörlere benzer. Primer, ölçülmesi istenen yüksek gerilim şebekesine bağlanır. Bu nedenle primerin iyi şekilde yalıtılması gerekmektedir. Sekonder ise ölçü aletine (voltmetre veya çeşitli röleler) bağlanır. Sekonder gerilimi çoğu zaman 100 veya 110 volttur. Sekonderden beslenen alet ve cihazların çok olması veya uzakta bulunması gibi durumlarda sekonder gerilimi 200 volt olabilir. Bunun dışında sekonder için 120 V ; 150 V gibi gerilimlere de rastlanabilir. Primer gerilimleri ise şebekenin anma gerilimlerine uygun yapılır. (üç fazlı yıldız bağlı şebekelerde primer sargı gerilimi şebeke gerilimi ’e bölünerek bulunan değerdir.)

Gerilim Ölçü Transformatörleri Çalışma Prensibi 

Primer sargıya tatbik edilen AC gerilim nüvede değişken Ǿ manyetik akısını oluşturur. Bu akı nüve üzerinden devresini tamamlar. Sekonder sargı bu akının etkisinde kalır. Değişken bir manyetik akının etkisi altında kalan sekonder sargıda bir gerilim indüklenir.

Labview Ara Yüzü ile Arduino Kontrolü

Örnek 1: Labview ile led kontrolü 

Şekil 1: Labview arduino led

Şekil 2: Labview  ara yüzü arduino  led

Örnek 2: Labview ile potansiyometre kontrolü

Şekil 1: Labview arduino potansiyometre

                                                                           

Şekil 2: Labview  ara yüzü arduino  potansiyometre

Topraklama Ölçüm Cihazı (Meger)

Elektriksel sistemlerde, akımı taşımakta olan iletkenler ve bu iletkenlerle toprağın arasında gerekli olan direnç yalıtkanlık direncidir. İletkenlerin iletimi sırasında meydana gelen olumsuzluklar yalıtkanlığı bozarak kısa devre ve kaçaklara yol açarlar. Bu sorunların yaşanmaması için sisteme enerji verilmeden yalıtkanlığın kontrolü yapılmalıdır. Yalıtkan dirençlerin değerleri çok büyüktür. Yalıtkan  dirençleri ölçen bu aletlere  Meger  ölçü aleti denir.

Dijital ve analog olmak üzere meger ölçü aletleri imal edilirler.  İlerleyen teknoloji ile birlikte dijital ölçü aletleri çok gelişmiştir.

Dijital ölçü aleti; 

Topraklama megeri kullanılarak direnç ölçmek için elektronik dijital ölçü aleti kullanılır. Aletin içinde piller vardır.  Akım ve gerilim piller sayesinde ölçülür.

Dijital Ölçü Aletlerinin Çalışma ilkeleri;

Elde taşınabilen ohmmetreler özel imal edilirler. Değişik türlerde megerler vardır. En fazla;

  - Kolsuz ( butonlu) megerler

 -Dijital megerler

 -Çapraz bobinli megerler kullanılmaktadır.

 Kolsuz (butonlu) Megerler;

Topraklama direnci ölçümü kollu meger ile yapmak zordur. Bir el ile manyeto kolu çevirmek öbür el ile ölçüm yapmak kolay olmaz. Kolsuz megerler çapraz bobinli ve 4,5 voltluk pil bataryalı ohmmetrelerdir. 50 kΩ ’a kadar dirençlerin ölçümü kolsuz megerlerle doğrudan yapılır. 4,5 voltluk pil gerilimi yükseltici devre eklenerek 500 volta yükseltilir. Yükseltilen gerilimle ölçü aleti megaohm düzeyine ulaşır.

  

Dijital Megerler;

Dijital megerlerde ekran, elektronik yükseltici devre ve doğru akım pil bataryaları vardır. Bu megerlerle ölçüm sırasında ölçülecek değerlere uygun kademe seçilir. Alette yükseltilen pil gerilimi o değere uygundur.

Çapraz Bobinli Megerler;

Ölçü aleti ve genaratör olarak iki kısımdan oluşur. Genaratör bölümü doğru akım dinamosu gibi endüktör ve endüviden oluşur. Megerin uç kısımlarına bir direnç bağlamadan manyeto kolu çevrilirse rotordan gelen akım gerilim bobini devresini tamamlar. Bu sırada akım bobininin ucu açıkta olduğundan üstünden akım geçmez.

Gerilim bobininden geçen akımın meydana getirdiği manyetik alan sabit kutupların alanından itilir. Çapraz bobinler dönecek biçimde yapıldığından itme dönmeye döner ve bobin döndüğü andan itibaren kendine bağlı ibresini sınırsız direnç gösterecek biçimde kadranı en sonuna getirir.

Analog ölçü aleti;

Doğru akım dinamosu ile megerler  1000 volt gerilimin üretirler. Gerilimin üretilmesi manyeto koluyla yapılır. Meger test cihazı, genel olarak 100, 250, 500, 625, 1000, 1250, 2500, 5000 volt üreten doğru akım üreteçleridir. Topraklama megeri toprak yalıtkanlığını ne kadar yüksek gerilimle ölçerse güvenlik sistemi o kadar iyi olur. Gerilim üretmek için megerlerdeki kol, el ile çevrildiği gibi elektrik motoru ile de çevrilen tipleri vardır.  Aynen bir manyetoya benzemektedir.

Topraklama ölçüm aletinin uygulamada en çok kullanılan tipleri şunlardır:

·       Manyetolu analog göstergeli meger

·       Konvertörlü analog göstergeli

·       Konvertörlü dijital göstergeli

Manyeto kolunun çevrilmesi ile indüksiyon bobininde gerilim meydana gelir. Ölçü aleti ve ölçülecek topraklama direnci ölçüm cihazı ile beslenir.

Topraklama Testi;

Gerilim altında olmayan bütün tesisat kısımlarının, uygun iletkenlerle toprak kitlesi içerisine yerleştirilmiş bir iletken cisme (elektrot) bağlanmasıdır. Topraklama sayesinde cihaz üzerindeki kaçak akımlar ve statik elektrik toprağa akacaktır böylece canlıların can güvenliği sağlanacak ve cihazların zarar görmesini önlemektir.

Op-amp(Operasyonel Amplifikatör)

Belirlenmiş bir gerilim kazancı sağlamak amacıyla gerilim geri beslemesi kullanan çok yüksek kazançlı fark yükselteçlerdir. Bu yükselteçler çok yüksek açık çevirim kazancına sahip, yüksek giriş empedanslı ve düşük çıkış empedanslı bir tasarıma sahiptir. İşlemsel yükselteçler analog hesaplayıcılarla toplama, çıkarma, çarpma, integral gibi işlemlerde, faz değiştirme, sinyal işleme, enstürmasyon, haberleşme, alarm, ölçme ve test devreleri gibi bir çok devrede kullanılır. 

İdeal İşlemsel Yükselteç'in Özellikleri(Op-amp)

-sonsuz açık devre kazancı

-Sonsuz giriş empedansı 

-Sıfır çıkış empedansı

-Sıfır gürültü etkisi

-Max band genişliği