Elektriksel
sistemlerde, akımı taşımakta olan iletkenler ve bu iletkenlerle toprağın
arasında gerekli olan direnç yalıtkanlık direncidir. İletkenlerin iletimi
sırasında meydana gelen olumsuzluklar yalıtkanlığı bozarak kısa devre ve
kaçaklara yol açarlar. Bu sorunların yaşanmaması için sisteme enerji verilmeden
yalıtkanlığın kontrolü yapılmalıdır. Yalıtkan dirençlerin değerleri çok
büyüktür. Yalıtkan dirençleri ölçen bu
aletlere Meger
ölçü aleti denir.
Dijital ve analog olmak üzere meger ölçü
aletleri imal edilirler. İlerleyen
teknoloji ile birlikte dijital ölçü aletleri çok gelişmiştir.
Dijital ölçü aleti;
Topraklama megeri kullanılarak direnç
ölçmek için elektronik dijital ölçü aleti kullanılır. Aletin içinde piller
vardır. Akım ve gerilim piller sayesinde
ölçülür.
Dijital Ölçü Aletlerinin Çalışma
ilkeleri;
Elde taşınabilen
ohmmetreler özel imal edilirler. Değişik türlerde megerler vardır. En fazla;
- Kolsuz
( butonlu) megerler
-Dijital
megerler
-Çapraz
bobinli megerler kullanılmaktadır.
Kolsuz
(butonlu) Megerler;
Topraklama direnci
ölçümü kollu meger ile yapmak zordur. Bir el ile manyeto kolu çevirmek öbür el
ile ölçüm yapmak kolay olmaz. Kolsuz megerler çapraz bobinli ve 4,5 voltluk pil
bataryalı ohmmetrelerdir. 50 kΩ ’a kadar dirençlerin ölçümü kolsuz megerlerle
doğrudan yapılır. 4,5 voltluk pil gerilimi yükseltici devre eklenerek 500 volta
yükseltilir. Yükseltilen gerilimle ölçü aleti megaohm düzeyine ulaşır.
Dijital Megerler;
Dijital megerlerde
ekran, elektronik yükseltici devre ve doğru akım pil bataryaları vardır. Bu
megerlerle ölçüm sırasında ölçülecek değerlere uygun kademe seçilir. Alette
yükseltilen pil gerilimi o değere uygundur.
Çapraz Bobinli Megerler;
Ölçü aleti ve genaratör
olarak iki kısımdan oluşur. Genaratör bölümü doğru akım dinamosu gibi endüktör
ve endüviden oluşur. Megerin uç kısımlarına bir direnç bağlamadan manyeto kolu
çevrilirse rotordan gelen akım gerilim bobini devresini tamamlar. Bu sırada
akım bobininin ucu açıkta olduğundan üstünden akım geçmez.
Gerilim bobininden geçen akımın meydana
getirdiği manyetik alan sabit kutupların alanından itilir. Çapraz bobinler
dönecek biçimde yapıldığından itme dönmeye döner ve bobin döndüğü andan
itibaren kendine bağlı ibresini sınırsız direnç gösterecek biçimde kadranı en
sonuna getirir.
Analog ölçü
aleti;
Doğru akım dinamosu ile
megerler 1000 volt gerilimin üretirler.
Gerilimin üretilmesi manyeto koluyla yapılır. Meger test cihazı, genel olarak
100, 250, 500, 625, 1000, 1250, 2500, 5000 volt üreten doğru akım
üreteçleridir. Topraklama megeri toprak yalıtkanlığını ne kadar yüksek
gerilimle ölçerse güvenlik sistemi o kadar iyi olur. Gerilim üretmek için
megerlerdeki kol, el ile çevrildiği gibi elektrik motoru ile de çevrilen
tipleri vardır. Aynen bir manyetoya
benzemektedir.
Topraklama ölçüm
aletinin uygulamada en çok kullanılan tipleri şunlardır:
· Manyetolu
analog göstergeli meger
· Konvertörlü
analog göstergeli
· Konvertörlü
dijital göstergeli
Manyeto kolunun çevrilmesi ile indüksiyon
bobininde gerilim meydana gelir. Ölçü aleti ve ölçülecek topraklama direnci
ölçüm cihazı ile beslenir.
Topraklama Testi;
Gerilim altında olmayan bütün tesisat
kısımlarının, uygun iletkenlerle toprak kitlesi içerisine yerleştirilmiş bir
iletken cisme (elektrot) bağlanmasıdır. Topraklama sayesinde cihaz üzerindeki
kaçak akımlar ve statik elektrik toprağa akacaktır böylece canlıların can
güvenliği sağlanacak ve cihazların zarar görmesini önlemektir.
